به گزارش ایراسین، پیش از سال ۲۰۲۲، مجموع سالانه صادرات شمش چین کمتر از ۱۰۰ هزار تن بود. اما در سال ۲۰۲۲ میزان صادرات شمش رشد سالانه‌ای بیش از ده برابر را تجربه کرد و صادرات به ۱,۰۲۶,۹۰۰ تن رسید. علت اصلی این جهش، کاهش عرضه جهانی شمش ناشی از جنگ روسیه و اوکراین و جهش تاریخی قیمت شمش در برخی کشورها بود که موجب شد چین بار دیگر صادرات شمش را از سر بگیرد.

مقادیر صادرات شمش از چین در ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ بار دیگر به اوج رسید. در سال ۲۰۲۴ کل صادرات به ۶,۳۴۳,۹۰۰ تن رسید که نسبت به سال قبل٫ ۹۰٪ افزایش داشت. طبق گزارش اداره کل گمرکات چین، در آگوست ۲۰۲۵ صادرات شمش چین ۱,۷۶۰,۰۰۰ تن ثبت شد که نسبت به ماه قبل ۱۲٪ و نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۳۰٪ افزایش نشان می‌دهد. جمع صادرات از ژانویه تا آگوست ۲۰۲۵ برابر با ۹,۲۴۰,۰۰۰ تن بود که ۲۹۲٪ رشد سالانه دارد و عبور از مرز ۱۰ میلیون تن در سال جاری محتمل به‌نظر می‌رسد.

افزایش شدید در دو سال گذشته تا حد زیادی ناشی از افزایش گسترده صادرات محصولات فولادی چین و واکنش‌های حمایت گرایانه بین‌المللی بوده است: در سال ۲۰۲۴ بیش از ۹۰ پرونده ضددامپینگ علیه صنعت فولاد چین ثبت شد که عمدتاً متوجه محصولات ورق (کویل‌های سرد و گرم) بود، در مقابل، محصولات میانی مانند شمش کمتر در معرض اقدامات ضددامپینگ قرار گرفتند و این وضعیت افق جدیدی برای بازرگانان صادراتی فراهم آورد.

مقاصد اصلی صادرات شمش: آسیای جنوب‌شرقی و خاورمیانه

در بازه ژانویه تا اوت ۲۰۲۵، ده مقصد برتر صادرات شمش چین به‌ترتیب عبارت‌اند از: اندونزی، فیلیپین، ترکیه، ایتالیا، تایلند، عربستان سعودی، تایوان، مالزی، مصر و جیبوتی. جالب آنجاست که مالزی از رتبهٔ ۲۷ در سال قبل به رتبهٔ ۸ در سال جاری صعود کرده است
دلیل تمرکز روی آسیای جنوب‌شرقی و خاورمیانه این است که در این بازارهای نوظهور تقاضای قوی برای زیرساخت‌ها رشد کرده اما ظرفیت نورد محلی هنوز ناکافی است، بنابراین واردات شمش افزایش یافته است. شمش چینی به واسطه مزیت قیمتی به سرعت کمبود عرضه را پر کرده و در برخی موارد کارخانه‌های چینی مستقر در این مناطق با استفاده از شمش وارداتی از چین، فرایند ذوب و نورد را کوتاه‌تر کرده و مصرف سنگ‌آهن را کاهش داده‌اند، به‌عبارتی شمش چین تا حدودی جایگزین سنگ‌آهن وارداتی از استرالیا و برزیل شده است.

همپوشانی مقصدهای شمش و محصولات نهایی

در ۸ ماه نخست ۲۰۲۵، هفت کشور از میان ۱۰ کشور برتر مقصد صادرات شمش، با ۱۰ کشور برتر مقصد صادرات محصولات فولادی همپوشانی دارند. از منظر افزایش سالانه، همهٔ ده کشور برتر در صادرات شمش رشد چشمگیری را نشان می‌دهند، برای نمونه، عربستان سعودی افزایش سالانه صادرات شمش چین را بیش از هزار برابر تجربه کرده است!

از ۲۰۲۳: بیلت جای اسلب را گرفت

آمار اداره گمرک نشان می‌دهد که تا قبل از ۲۰۲۲، مقادیر صادرات اسلب و بیلت تقریباً نزدیک به هم بودند و در ۲۰۲۲ اسلب کمی جلوتر بود، اما از ۲۰۲۳ وضعیت تغییر کرد و بیلت از اسلب پیشی گرفت. در بازهٔ ژانویه تا اوت ۲۰۲۵، صادرات اسلب ۹۳۰,۰۰۰ تن (۱۰ ٪ کل) و صادرات بیلت ۸,۱۹۰,۰۰۰ تن (۸۸ ٪ کل) بوده است، سایر انواع شمش در مجموع ۱۱۷,۵۰۰ تن (۱ ٪) را تشکیل می‌دهند.
علت افزایش صادرات بیلت تا حد زیادی ناشی از ضعف تقاضای داخلی برای محصولات طولی فولادی همچون میلگرد و مفتول است، رکود در بازار مسکن و نبود مصرف‌کننده نهایی باعث شده سودآوری تولید محصولات طولی پایین بماند. از اکتبر سال گذشته اختلاف قیمت میلگرد نسبت به شمش کاهش یافته و ارزش افزوده تولید میلگرد به‌طور قابل‌توجه افت کرده که این موضوع حاشیه سود در بخش محصولات طولی را کاهش داده. در مقابل، ورق‌ها با موانع ضددامپینگ بیشتری روبه‌رو هستند، این عوامل، فضای صادرات بیلت را رونق داده است.

اسلب: مقصد اول ایتالیا

اسلب چین به تعداد کمتری کشور صادر شده است (تنها ۱۰ مقصد). بزرگ‌ترین مقصد اسلب ایتالیا بوده که ۵۳۰,۷۰۰ تن دریافت کرده و سهم ۵۷٪ از کل صادرات اسلب دارد، کرهٔ جنوبی در رتبهٔ دوم با ۱۸۱,۸۰۰ تن (۱۹٪) و ترکیه در رتبهٔ سوم با ۱۰۸,۴۰۰ تن (۱۱٪) قرار دارند.

بیلت: اندونزی بزرگ‌ترین خریدار

مقاصد بیلت گسترده‌ترند، اندونزی بزرگ‌ترین مقصد بیلت است: صادرات به اندونزی از ژانویه تا اوت ۲۰۲۵ برابر با ۱,۲۸۸,۲۰۰ تن (۱۶ ٪) بوده است. فیلیپین دوم است با ۱,۰۶۲,۶۰۰ تن (۱۳ ٪) و ترکیه سوم با ۷۷۵,۲۰۰ تن (۱۰٪). رتبه‌های چهارم تا دهم به‌ترتیب عبارت‌اند از: تایلند، عربستان سعودی، تایوان، مالزی، مصر، جیبوتی و گواتمالا.

چشم‌انداز آیندهٔ صادرات شمش

حجم صادرات شمش در چهار ماه نخست ۲۰۲۵ از کل سال ۲۰۲۳ فراتر رفته و این روند تا حدی موجب افزایش قیمت سنگ‌آهن شده است. با این حال، صادرات انبوه شمش (محصول نیمه‌تمام) باعث می‌شود ظرفیت‌های پردازش عمیق داخلی چین کمتر به‌کار گرفته شوند و در عوض منابع تجدیدناپذیر بیشتری مصرف و آلاینده‌ها و انتشار کربن افزایش یابند، این امر می‌تواند سبب کندی ارتقای فناوری و ساختار صنعتی فولاد در چین گردد و رقابت در سطح پایین را تشدید کند. به همین دلیل انجمن صنایع فولاد چین به نهادهای دولتی ذی‌ربط پیشنهاد کرده است که محدودیت‌هایی بر صادرات شمش وضع شود.

در بلندمدت، صادرات شمش می‌تواند به توسعه نامطلوب برای صنعت فولاد چین بینجامد، اما در کوتاه‌مدت، با توجه به ضعف تقاضای داخلی و افزایش پرونده‌های ضددامپینگ علیه محصولات تخت، افزایش صادرات شمش تا حدی راهی منطقی برای کاهش فشار فروش کارخانه‌ها به‌نظر می‌رسد. با این وجود، پرونده های ضددامپینگ علیه شمش چین نیز رو به افزایش است: در ژوئن امسال پاکستان فرایند بازنگری پایان‌دوره‌ای ضددامپینگ برای شمش‌های ریخته‌گری پیوسته چین را آغاز کرد و در سپتامبر، مصر تحقیق درباره اعمال تدابیر حفاظتی بر واردات شمش از چین را کلید زد. اگر مقدار شمش صادرشده از داخل چین به خارج باز هم افزایش یابد، احتمال رشد پرونده‌های ضددامپینگ و تدابیر حفاظتی بیشتر خواهد بود و پایداری صادرات شمش تحت فشار قرار خواهد گرفت. از این‌رو، متعادل‌سازی عرضه و تقاضای داخلی مسیر منطقی‌تری برای توسعهٔ پایدار است.

احسان چلونگر