-
سیاست‌های ناکارآمد؛ مانع اصلی توسعه صادرات
در آستانه بازگشت تحریم‌ها، تنها راه حفظ پایداری اقتصادی، تمرکز بر صادرات غیرنفتی و چابکی تجاری است. تجربه نشان داده هرگاه ایران به تولید و صادرات صنعتی، معدنی و پتروشیمی تکیه کرده، اقتصاد مقاوم‌تر شده است. اکنون باید با اصلاح بوروکراسی، تک‌نرخی شدن ارز، فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی و توسعه کریدورهای ترانزیتی، بازارهای صادراتی را حفظ و مسیر تجارت پایدار را هموار کرد.
-
زمستان زودهنگام انرژی
افزایش قابل‌توجه مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع کوچک در هفته سوم مهر ۱۴۰۴ با ثبت رقم ۲۳۲ میلیون مترمکعب در روز، زنگ هشدار ورود زودهنگام به فصل سرد و تغییر الگوی مصرف انرژی را به صدا درآورده است. همگرایی مصرف این بخش با مصرف نیروگاه‌ها در شرایطی رخ می‌دهد که مجموع تزریق روزانه گاز به شبکه به ۶۵۷ میلیون مترمکعب رسیده و پیش‌بینی‌ها از تداوم روند صعودی تا سقف ۶۰۰ میلیون مترمکعب برای ماه‌های سرد زمستان خبر می‌دهند؛ موضوعی که بار دیگر بر اهمیت مدیریت مصرف، اولویت‌دهی به مصارف حیاتی و بهینه‌سازی سوخت در بخش نیروگاهی تأکید دارد.
-
دو مسیر، یک بازار؛
بازی بزرگ گاز؛ برنده‌ای به نام ترکیه
در رقابت بی‌پایان برای تسلط بر بازار گاز، ترکیه در سال ۲۰۲۵ گام‌هایی برداشت که می‌تواند نقشه انرژی منطقه را بازنویسی کند. قراردادهای بلندمدت با آمریکا و استرالیا، آنکارا را از مصرف‌کننده‌ای وابسته به بازیگری راهبردی در بازار جهانی LNG بدل کرده است. این در حالی است که ایران، با وجود دومین ذخایر بزرگ گاز جهان، همچنان درگیر تحریم‌ها و کمبود سرمایه‌گذاری است. در معادله جدید انرژی، ترکیه می‌دود، ایران اما هنوز در سکون تصمیم‌گیری مانده است.
-
قاعده بازی معدن تغییر کرده است:
بازنگری در راهبرد معدنی
هری مارکویتز، اقتصاددان برجسته و استاد نامدار مالی، جمله‌ای نغز دارد که بر اهمیت «سبدی از دارایی‌ها» به جای تمرکز بر یک محصول خاص تأکید می‌کند؛ اصلی که امروز بیش از هر زمان دیگری برای بنگاه‌های معدنی معنا دارد. این بنگاه‌ها به‌خوبی می‌دانند در محیطی پرریسک و غیرقابل‌پیش‌بینی فعالیت می‌کنند؛ محیطی که تغییرات آن شتاب‌گرفته، ناپایدار و به‌هم‌پیوسته است. اما صرف آگاهی از این وضعیت کافی نیست؛ در چنین شرایطی که مثلاً قیمت سنگ‌آهن سقوط کرده یا بازار فولاد با رکود تقاضا روبه‌روست، گوش سپردن به صداهای نو در مسیر توسعه بخش معدن ضرورتی حیاتی به‌نظر می‌رسد.
-
فرانسه، چگونه در مبارزه با مواد زائد غذایی موفق شد؟
گذر از اقتصاد خطی
زباله‌های غذایی نشانه‌ای از اقتصاد خطی است که سبب تخریب مستقیم و غیرمستقیم منابع (مواد خام، آب، انرژی و…) می‌شود. این شاخص بر اساس هدف‌های توسعه پایدار سازمان ملل برای افق سال ۲۰۳۰ است. پیشگیری از تولید زباله‌های غذایی از اولویت‌های مهم برنامه‌های کمیسیون اروپا در اقتصاد چرخشی است و سیاست آن کاهش ۵۰ درصدی حجم ضایعات غذایی است که به محل دفن زباله‌ها فرستاده می‌شوند.
-
مکانیسم سقف و معامله برای کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای؛
راه‌اندازی بازار کربن در بورس انرژی ایران
بورس انرژی ایران با راه‌اندازی بازار «اوراق گواهی کاهش انتشار آلاینده» بر مبنای مکانیسم «سقف و معامله»، گامی مهم برای قیمت‌گذاری کربن و حرکت به سوی توسعه پایدار برداشت. این سازوکار انگیزه اقتصادی برای صنایع جهت کاهش آلایندگی ایجاد کرده و آلودگی را از یک هزینه پنهان به یک واقعیت اقتصادی تبدیل می‌کند.
-
لزوم تحول در صنعت معدن با الگوگیری از تجارب جهانی؛
تجمیع استراتژیک راه نجات صنعت معدن ایران
جغرافیای ایران گنجینه‌ای از ذخایر معدنی ارزشمند را در دل خود جای داده است؛ پتانسیلی که قاعدتا باید این کشور را به یکی از بازیگران کلیدی در عرصه معادن جهانی تبدیل می‌کرد. با این حال واقعیت اقتصادی این صنعت با ظرفیت بالقوه آن فاصله دارد. ریشه این تناقض را نه در کمبود منابع بلکه باید در معماری و ساختار حاکم بر این بخش جست‌وجو کرد.
-
یادداشت؛
آینده‌پژوهی؛ نقشه راه امنیت مواد معدنی
در عصری که مواد معدنی به موتور محرک فناوری‌های نوین و انرژی‌های پاک تبدیل شده‌اند، آینده‌پژوهی به ابزاری کلیدی برای تضمین امنیت تأمین این منابع حیاتی بدل شده است. افزایش انفجاری تقاضا برای موادی مانند لیتیوم، کبالت و عناصر نادر خاکی، همراه با ریسک‌های ژئوپلیتیک و محدودیت‌های زیست محیطی، لزوم تدوین نقشه‌ای راهبردی مبتنی بر پیش‌بینی روندها، فناوری‌های نوین و سناریوسازی را برای کشورهای دارنده پتانسیل معدنی، همچون ایران، بیش از پیش آشکار ساخته است.
-
یادداشت؛
واکاوی تشدید فشار مالی بر صنایع ایران
برآوردهای رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد تعرفه برق صنایع با رشد بیش از ۳۲۰ درصدی از سال ۱۴۰۰ مواجه شده و سهم هزینه انرژی در برخی صنایع به ۳۰ درصد رسیده است. این افزایش، توازن سنتی هزینه تولید و مزیت رقابتی صنایع را برهم زده و بسیاری از واحدهای صنعتی را با فشار مالی شدیدی مواجه کرده است. پیش‌بینی می‌شود تعداد روزهای قطعی و محدودیت برق صنایع در سال جاری به ۱۵۰ روز برسد.
-
نرخ تورم در شهریورماه ۱۴۰۴؛
افزایش خزنده قیمت‌ها ادامه دارد
نرخ تورم ۴۵ درصدی در شهریورماه ۱۴۰۴ تنها یک عدد آماری نیست، بلکه نشان‌دهنده فشار کمرشکن بر معیشت مردم و کوچکتر شدن سفره های خانوار است. کارشناسان عوامل اصلی این تورم را کسری بودجه دولت، رشد بی‌رویه نقدینگی، تحریم‌ها و ضعف نظارتی می‌دانند و هشدار می‌دهند در صورت تداوم سیاست‌های کنونی، تورم به معضلی مزمن در اقتصاد ایران تبدیل خواهد شد.
-
یادداشت؛
بحران ترافیک قانون در مجلس
نماینده ادوار مجلس با اشاره به حجم بی‌سابقه طرح‌ها و لوایح در صف رسیدگی مجلس، از پدیده «ترافیک قانون» و عوارض منفی آن شامل تداخل مصوبات، موازی‌کاری و تصویب قوانین غیرجامع و غیرمانع خبر داد و خواستار ایجاد اراده‌ای جدی در سطح کلان برای توقف این روند پرهزینه و ناکارآمد شد.
-
یادداشت؛
معادن رها شده؛ میراث خاموش زمین
در گوشه و کنار کوه‌ها و دشت‌های ایران، صدها معدن متروکه حضور دارند؛ گنجینه‌هایی که روزگاری نماد اشتغال، سرمایه و امید بودند، اما امروز به لکه‌هایی سیاه بر طبیعت و هشداری خاموش برای جوامع محلی تبدیل شده‌اند. این معادن بدون هیچ‌گونه مدیریت و تمهیدات حفاظتی رها شده‌اند و پیامدهای آن فراتر از تصور است؛ از آلودگی خاک و تخریب مراتع گرفته تا زهاب اسیدی و تهدید منابع آب زیرزمینی، این میراث فراموش‌شده در دل زمین، زندگی انسانی و طبیعی را به چالش کشیده است.
-
مسیر چین‌زدایی
ایتالیا هم مانند دیگر دولت‌های اروپایی اصرار دارد که فرآیند «ریسک‌زدایی» از «جدایی» متمایز است. در واقع، «ریسک‌زدایی» تا حد زیادی برای جلوگیری از وقوع «جداسازی» طرح شده است.
-
ورق قلع‌اندود، کیفیت محصول و پایداری تولید را تضمین می‌کند؛
راهبردی برای تضمین کیفیت در بسته‌بندی
ورق قلع‌اندود (Tinplate) ترکیبی از استحکام فولاد و پوشش محافظ قلع است که همچنان به‌عنوان یک ابزار کلیدی در صنایع غذایی، شیمیایی و بسته‌بندی مطرح است. این ماده، با حفظ کیفیت محصول و افزایش عمر مفید کالا، نه تنها یک انتخاب فنی، بلکه یک گزینه راهبردی برای مدیران تولید و تصمیم‌گیران صنعت محسوب می‌شود.
-
استخراج طلا، چگونه بلای جان مردم محلی شده است؟
بازی با جیوه
در معادن کوچک طلا در فیلیپین و در سراسر جهان، برای جداسازی فلز طلا از سنگ طلا، از جیوه استفاده می‌شود و کارگران معدن و محیط‌زیست اطراف آنها را مسموم می‌کند. بعد از اینکه سازمان محیط‌زیستی «بن تاکسیک» در سال ۲۰۱۰ از پاراکاله دیدن کرد متوجه شد حجم جیوه موجود در هوا بیشتر از حد استاندارد است و راز بیماری ریه اهالی این منطقه آشکار شد.
-
بلندپروازی راهبردی عمان در هیدروژن سبز
پس از جنگ اوکراین و تحریم گاز روسیه توسط روسیه، کشورهای اروپایی به دنبال گزینه‌های جایگزین از جمله انرژی سبز و به ویژه هیدروژن سبز حرکت کرده‌اند. اتحادیه اروپا این منبع انرژی را در اولویت قرار داده و حتی «راهبرد هیدروژن اتحادیه اروپا» در ژوئیه ۲۰۲۰ منتشر کرد. در این راهبرد آمده است که سرمایه‌گذاری‌های تجمعی در هیدروژن تجدیدپذیر در اروپا می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ به ۱۸۰ تا ۴۷۰ میلیارد یورو و برای هیدروژن کم کربن مبتنی بر سوخت‌های فسیلی ۳ تا ۱۸ میلیارد یورو برسد. ظهور یک زنجیره ارزش هیدروژن که به بخش‌های مختلف صنعتی و سایر مصارف نهایی خدمت‌رسانی می‌کند، می‌تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم تا ۱ میلیون شغل ایجاد کند.
-
ایران هاب گاز ترکمنستان می‌شود؟
در سال‌های اخیر ترکمنستان به عنوان چهارمین دارنده منابع گازی جهان به‌دنبال گسترش بازارهای صادراتی و متنوع‌سازی آن بوده است. در این میان، موقعیت جغرافیایی آن باعث شده است که در صادرات به غرب و جنوب خود با چالش‌های مواجه شود که مهمترین آن صادرات به اروپا از بستر دریای خزر در چارچوب پروژه «ترانس خزر» است که تاکنون به دلیل مشکلات حقوقی، فنی و مالی روی کاغذ مانده است.
-
سرنوشت یک شهر نفت‌خیز در صورت متوقف شدن حفاری‌ها چه خواهد شد؟
آغاز پایان نفت
نفت در کالیفرنیا تنها یک کالای اساسی نیست، بلکه بخشی از هویت مردم است. اما زمانه تغییر کرده است. کالیفرنیا در دهه‌های اخیر تغییر جهت بسیار تندی برای سبز شدن داشته و هدفش این است که تا سال ۲۰۴۵ کربن خنثی شود. اما سرنوشت این شهر نفت‌خیز در صورت متوقف شدن حفاری‌ها چه خواهد شد؟ آنچه در «کرن‌کانتی» اتفاق می‌افتد می‌تواند نقشه راهی برای سایر مکان‌های وابسته به کربن باشد!
-
تقاضای مس افزایش می‌یابد
مهمترین درس حرفه‌ای خودم را در اولین شغلم در یک پالایشگاه تصفیه نیکل آموختم. به عنوان یک فارغ‌التحصیل تازه از دانشگاه آکسفورد، مأمور شدم روش تولید مواد نیکل را تغییر دهم. با این حال، کارگران قدیمی پالایشگاه تمایلی به پذیرش تغییرات نداشتند.
-
آیا سرمایه‌گذاری‌های قابل اطمینان دولتی، مهم‌تر از سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی است؟
رقابت کوانتومی
رقابت چین و آمریکا در حوزه کوانتوم، دو مدل کاملاً متفاوت از نوآوری آنها در برابر یکدیگر است. در آمریکا، شرکت‌های بزرگ تکنولوژی مثل گوگل، اینتل، IBM و مایکروسافت، نیروهای محرکه در پس نوآوری محاسبات کوانتوم هستند و دخالت‌های دولت محدود است. در مقابل، در چین، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی چندان زیاد نیست، اما دولت همه جا حاضر است. غول‌های تکنولوژی چین مثل علی‌بابا و بیدو، پژوهش‌های خود را در حوزه کوانتوم رها کرده‌اند و تجهیزاتشان را هم به دولت تحول داده‌اند.
-
آمریکا جهان را به چین واگذار می‌کند
رهبری جهانی آمریکا در حال پایان است. اما نه به دلیل «افول آمریکا» یا به دلیل ظهور یک جهان چندقطبی، این پایان از آن رو رخ می‌دهد که دونالد ترامپ می‌خواهد آن را پایان دهد.
-
چرخه پایان‌ناپذیر سخت‌گیری علیه چین
سرمایه ابری در چین، چالشی واقعی برای انحصار تقریباً کامل آمریکا بر سیستم پرداخت‌های بین‌المللی ایجاد کرده است؛ سیستمی که به دولت ایالات‌متحده امکان می‌دهد تا هر فرد یا کشوری را که بخواهد، تحریم کند. این مساله از ضرر یک‌تریلیون دلاری اخیر در بازارهای سهام آمریکا درنتیجه ظهور شرکت چینی هوش مصنوعی دیپ‌سیک و ظهور اختلافات داخلی در ایالات‌متحده بسیار مهم‌تر است.
-
تأمین پایدار انرژی با ابزارهای مالی شفاف؛
بورس انرژی کلید امنیت انرژی صنایع ملی
بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد که سهم هزینه‌های انرژی در قیمت تمام‌شده محصولات صنعتی معمولاً بین ۳ تا ۵ درصد قرار دارد. در این شرایط بورس انرژی با ایجاد شفافیت قیمتی و ارائه ابزارهای مالی پیشرفته به صنایع این امکان را می‌دهد که ریسک نوسانات قیمتی را به طور مؤثر مدیریت کنند. توسعه این بازار نه تنها تضمین‌کننده تأمین پایدار انرژی برای واحدهای تولیدی است بلکه با ارسال سیگنال‌های قیمتی مناسب زمینه را برای سرمایه‌گذاری‌های جدید در بخش انرژی فراهم می‌سازد.
-
چشم‌انداز نامطمئن رشد بخش معدن
کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بازارهای بین‌المللی، در یادداشت اختصاصی خود برای ایراسین می‌نویسد: وقتی در دوران ثبات نسبی اقتصاد، بخش معدن تنها ۳ درصد رشد داشت، تصور دستیابی به ۱۳ درصد در شرایط تحریم‌های شدیدتر، کمبود نقدینگی، فشار ارزی و قطع همراهی اروپا، دور از واقع‌بینی است. او تأکید می‌کند پیش از هر وعده جدید، باید تکلیف سیاست خارجی و چشم‌انداز اقتصادی کشور روشن شود.
-
رئیس خانه معدن ایران مطرح کرد؛
بحران سه‌گانه در صنعت معدن ایران
رئیس خانه معدن ایران گفت: صنعت معدن کشور در سال ۱۴۰۴ با سه چالش بزرگِ تأثیرات غیرمستقیم جنگ منطقه‌ای، ناترازی انرژی و فرسودگی ماشین‌آلات مواجه است که تولید و صادرات مواد معدنی را به شدت تحت تأثیر قرار داده و توسعه پایدار این بخش را با اختلال روبرو کرده است.
-
بورس انرژی؛ سکوی جهش صنایع بزرگ
در اقتصاد پرچالش ایران، بورس انرژی نه تنها نمودار تپش‌های بازار حامل‌های انرژی را آشکار می‌کند، بلکه به ابزاری برای مهار ریسک، بهینه‌سازی مصرف و حتی خلق موقعیت‌های تازه برای فولاد، سیمان و پتروشیمی بدل شده است؛ مشروط بر آن که فعالان، بازی را با استراتژی دقیق و چشم‌انداز بلندمدت پیش ببرند.
-
تصمیمات سیاسی، چگونه مسیر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را متاثر می‌کنند؟
دورنمای مبهم
پس از صدور فرمانهای اجرایی ترامپ، شاهد ایجاد فضای مبهمی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر هستیم. او طی یک فرمان اجرایی، تمام وامها، پرداختیها و مجوزهای مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر که در دولت بایدن تصویب شده، را لغو کرد. به نظر می‌رسد، چشم‌انداز مبهم آمریکا در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، سرعت سرمایه‌گذاری و نحوه تامین مالی آنها را با مخاطره روبه‌رو ساخته است.
-
تاب‌آوری فولاد؛ از تولید تا روایت‌گری
هفدهمین نمایشگاه تخصصی فولاد اصفهان و دومین همایش ملی صنعت فولاد با محوریت «تاب‌آوری در زنجیره آهن و فولاد»، فرصتی کم‌نظیر بود تا جایگاه رسانه و ارتباطات در تقویت تاب‌آوری این صنعت راهبردی بازتعریف شود.
-
پشت‌پرده عقب‌نشینی تعرفه‌ای ترامپ در برابر پکن
اخیراً دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، اظهارات خود علیه چین را تعدیل و از تهدیدهای تعرفه‌ای شدید عقب‌نشینی و اعلام کرد که تعرفه‌های آن را در سطوح متوسط ۳۰ درصد نگه می‌دارد. در مقابل، ترامپ تعرفه‌های سختگیرانه‌تری را بر سایر کشورها، مانند هند و برزیل، اعمال کرده است.
-
سال دشوار صنایع معدنی
صنایع معدنی ایران در سال جاری با بحرانی بی‌سابقه مواجه شده‌اند و کاهش دسترسی به منابع حیاتی همچون آب، برق، گاز و سوخت‌های اصلی، فعالیت‌های تولیدی را به شدت مختل کرده است. ناترازی در تأمین این زیرساخت‌ها، به گونه‌ای است که تقریباً هیچ صنعت معدنی، از سنگبری و سیمان گرفته تا فلزی و غیر فلزی، امسال با سوددهی مواجه نشده و بسیاری از واحدها زیان‌های قابل توجهی را تجربه می‌کنند و برآوردها نشان می‌دهد صنایع معدنی ممکن است تا پایان سال تنها حدود ۱۰۰ روز کاری داشته باشند، رقمی که نشان‌دهنده شدت بحران است.