-
معادلات نوین ژئوپلیتیک، چگونه نقش تنگه هرمز را تغییر میدهد؟
عصر تازه تنگهها
در جغرافیای انتقال انرژی، تنگهها تنها گذرگاه نیستند؛ بلکه نموداری از روابط قدرت، فناوری و سیاستند. تنگه هرمز، با سابقهای چند دههای در نقش «گلوگاه جهانی انرژی»، اکنون در حال بازتعریف نقش خود است. دادههای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ نشان میدهند که نه وابستگی کشورها به آن پایان یافته و نه اهمیتش به کلی فروکش کرده، اما زیر پوست این ثبات، دگرگونیهای زیرساختی و ژئواکونومیک در جریان است که نقش آن را از انحصار به انتخاب تغییر دادهاند.
-
آیا توافق فولادی روسیه و پاکستان موازنه قدرت منطقهای را تغییر میدهد؟
بالشتک ژئوپلیتیک
توافق روسیه و پاکستان برای احداث یک کارخانه فولاد جدید در کراچی، نهتنها یک پروژه اقتصادی، بلکه یک حرکت استراتژیک با پیامدهای گسترده ژئوپلیتیک است. این توافق میتواند جایگاه پاکستان را بهعنوان یک بازیگر صنعتی در منطقه تقویت کند، اما در عین حال رقابت با ایران و هند را تشدید خواهد کرد. در جهانی که معادلات قدرت بهسرعت در حال تغییر است، این توافق نمونهای از تلاش روسیه برای بازسازی نفوذ خود و پاسخ پاکستان به نیازهای اقتصادی داخلی است.
-
کشورهای مختلف برای عبور از چالشهای آینده چه راهبردی را دنبال میکنند؟
ابزارهای نوین صنعتی شدن
این نوشتار به ارزیابی پیچیدگی اقتصادی سیاستهای صنعتی پرداخته تا روشن شود کدام دولتها و به چه شیوهای از شرکتهای پیشران در تولید کالاهای پیچیده صنعتی حمایت و به تعقیب اهداف مختلف سیاستی مبادرت ورزیدهاند. با ارزیابی سیاستهای صنعتی فعلی از طریق این دریچه پیچیده، میتوان به درک بهتری از اینکه دولتها چگونه در حال ایجاد» قابلیتهای آینده «یعنی آنچه که صنعت یک کشور را در مسیر تقویت نقشآفرینی آن در آینده قرار میدهد، در هر دو سطح شرکتی و بخشی رسید.
-
آیا دنیا به جای فناوری، شیفته میلیاردرهای فناوری شده است؟
دنیای مسحور
«آدام اسمیت» در کتاب «ثروت ملل» بارها و بارها به خوانندگان خود میگوید که پول نمیتواند تنها معیار ارزش باشد. نویسنده این مقاله معتقد است، روایت رایج در رسانههای اقتصادی غرب، درباره صنایع یارانهای چین، که چون سودآوری ندارند ارزشآفرین هم نیستند؛ مصداق بارزی است که نشان میدهد، ۲۴۸ سال پس از انتشار کتاب «ثروت ملل»، غرب راه اقتصادی خود را گم کرده است. او تاکید دارد که دنیای امروز، مسحور میلیاردرهای فناوری شده است؛ نه خود فناوری؟
-
بریتانیا برای تولید فولادسبز چه راهی را انتخاب میکند؟
وقت تصمیم
هر اتفاقی که بیفتد، به نظر میرسد کورههای ذوب بریتانیا در آستانه تعطیلی هستند. این کورهها در طول صدها سال فولادسازی تکامل یافتهاند، اما فشار برای تولید سبز، فولادسازان بریتانیایی را ناچار ساخته تا از کورههای آلاینده دست بکشند و به تکنولوژی برقی سبزتری روی آورند. حذف کورههای ذوب، هرچند انتشار کربن را کاهش میدهد، اما علاوه بر از بین رفتن هزاران شغل، ممکن است بریتانیا را از مدار تولید فولاد جهان خارج کند.
-
آیا تکنولوژی نیروگاه خورشیدی شناور روی آب، فراگیر میشود؟
درخشش پنلهای شناور
پروژههای خورشیدی شناور روی آب، با اینکه مانند مزارع خورشیدی معمولی روی زمین عمل میکنند، اما با چالشهای زیادی مواجهند. صفحهها باید مقاوم در برابر آب، موج، باد و توفان باشند که این خود به پیچیدگی و هزینههای پروژه میافزاید. با این وجود، کشورهای مختلف دنیا، مزارع خورشیدی شناور خود را راهاندازی کردهاند.
-
مسیر چینزدایی
ایتالیا هم مانند دیگر دولتهای اروپایی اصرار دارد که فرآیند «ریسکزدایی» از «جدایی» متمایز است. در واقع، «ریسکزدایی» تا حد زیادی برای جلوگیری از وقوع «جداسازی» طرح شده است.
-
چرا زغالسنگ میوه ممنوعه بازار انرژی است؟
جعبه پاندورا
چرا هر روز به جای اینکه شاهد خم شدن نمودارهای مربوط به مصرف زغالسنگ و انتشار کربن آن باشیم، با نمودارهای سر به فلک کشیده مواجه میشویم؟ قیمت زغالسنگ آنقدر جذاب و فریبنده هست که کشورهای زیادی در این معامله شیطانی نقش ایفا کرده و توسعه و رشد اقتصادی خود را با انتشار میلیونها تن دیاکسیدکربن و بازی با جان میلیونها انسان معامله خواهند کرد. اما چرا زغالسنگ میوه ممنوعه بازار انرژی است؟
-
استخراج طلا، چگونه بلای جان مردم محلی شده است؟
بازی با جیوه
در معادن کوچک طلا در فیلیپین و در سراسر جهان، برای جداسازی فلز طلا از سنگ طلا، از جیوه استفاده میشود و کارگران معدن و محیطزیست اطراف آنها را مسموم میکند. بعد از اینکه سازمان محیطزیستی «بن تاکسیک» در سال ۲۰۱۰ از پاراکاله دیدن کرد متوجه شد حجم جیوه موجود در هوا بیشتر از حد استاندارد است و راز بیماری ریه اهالی این منطقه آشکار شد.
-
چالشهای فراروی بازسازی و نوسازی واحدهای صنعتی چیست؟
فرسودگی تولید
هرچند برنامههای توسعه، بر نوسازی ماشینآلات خطوط تولید با هدف افزایش کیفیت، کاهش هزینهها و ارتقای رقابتپذیری صنایع تاکید دارد، اما بهرغم گذشت سالها از تصویب، شواهد موجود از عدم اجرای کامل آن و وضعیت نامساعد ماشینآلات و فناوریهای خطوط تولید اغلب واحدهای صنعتی کشور حکایت میکند. اما چرا بازسازی و نوسازی واحدهای صنعتی در عمل محقق نمیشود؟ و چه چالشهایی باعث فرسودگی بخش تولید کشور شده است؟
-
نگاهی به ایدهای فناورانه برای جداسازی مستقیم کربن از هوا؛
برای هوای پاک
با توجه به الزام کربن صفر تا سال ۲۰۵۰، بسیاری از کشورها با تدوین قوانین جدید، حمایتها و مشوقهای مالی، از هر روشی که این امر را تسریع کند، سعی در محقق ساختن آن هستند. این مقاله به یکی از فناوریهای جذاب برای جداسازی مستقیم کربن (CO2) از هوا پرداخته است.
-
فناوریهای نوین، چگونه به کاهش تلفات حوادث معدنی کمک میکند؟
خاکریز آخر
ترکیه به عنوان یکی از مصرفکنندگان عمده زغالسنگ در نیروگاهها و صنایع فولادی، سابقه طولانی در استخراج زغالسنگ از معادن زیرزمینی دارد. این کشور که زمانی شاهد فاجعهای با هزار کشته در یک حادثه معدنی بود، امروز با بهرهگیری از فناوریهای نوین توانسته تلفات را به حداقل برساند. این گزارش به بررسی تجربه موفق کشور ترکیه که به میزان قابل توجهی با بهرهگیری از فناوریهای نوین، تلفات حوادث معدنی را به کاهش داد، میپردازد.
-
آمارها چه وضعیتی از ایمنی معادن را در ایران نشان میدهد؟
ناترازی اقتصاد معادن
ارتقای ایمنی معادن زغال سنگ، نیازمند حمایت از تولید داخلی زغال سنگ و در نظر گرفتن حمایت مالی مشخص برای آن دسته از واحدهایی است، که درارتقای ایمنی سرمایه گذاری کردهاند. این گزارش تاکید دارد، علت اصلی پایین بودن سطح ایمنی معادن ایران، ناترازی اقتصادی معادن است و تا زمانی که این ناترازیها مرتفع نشود، هرگونه برنامه برای ارتقای ایمنی معادن کشور تحقق پیدا نخواهد کرد.
-
سرنوشت یک شهر نفتخیز در صورت متوقف شدن حفاریها چه خواهد شد؟
آغاز پایان نفت
نفت در کالیفرنیا تنها یک کالای اساسی نیست، بلکه بخشی از هویت مردم است. اما زمانه تغییر کرده است. کالیفرنیا در دهههای اخیر تغییر جهت بسیار تندی برای سبز شدن داشته و هدفش این است که تا سال ۲۰۴۵ کربن خنثی شود. اما سرنوشت این شهر نفتخیز در صورت متوقف شدن حفاریها چه خواهد شد؟ آنچه در «کرنکانتی» اتفاق میافتد میتواند نقشه راهی برای سایر مکانهای وابسته به کربن باشد!
-
سیطره انبوهسازی چه مخاطرانی بر تولید و صنایع ترکیه وارد کرد؟
اقتصاد بتن
یکی از انتقادات مهم علیه سیاستهای اقتصادی دولت ترکیه، تمرکز اغراقآمیز بر صنعت ساختمان، انبوهسازی و پروژههای عمرانی است که در ادبیات سیاسی این کشور با عبارتی به نام «اقتصادِ بتُن» از آن یاد میشود. منتقدین بر این باورند، سران حزب حاکم ترکیه، به جای آنکه منابع مالی کشور را در مسیر تولید و توسعه صنایع هدایت کنند، به شکلی اغراقآمیز به بخش ساخت و ساز و پروژههای عمرانی برده و این امر باعث تورم افسار گیسخته در بخش مسکن شده است. گزارش پیشروی، به بررسی مهمترین دلایل و پیامدهای اقتصاد بتُن در ترکیه پرداخته و علاوه بر جوانب اقتصادی موضوع، به انگیزهها و پسزمینههای سیاسی و حزبی آن اشاره میکند.
-
چین، چگونه بر بام صنعت فناوری دنیا قرار گرفت؟
جادوی اژدها
چین، که پیشتر بهعنوان پیرو فناوری شناخته میشد، اکنون به نیرویی پیشرو در حوزههای کلیدی مانند پهپادها، یادگیری ماشینی، باتریهای الکتریکی، انرژی هستهای، فتوولتائیکها، حسگرهای کوانتومی و استخراج مواد معدنی حیاتی تبدیل شده است. اژدها اکنون بالاتر از همیشه به پرواز درآمده و غرب در تلاش است تا با آن مقابله کند. اما چین چگونه بر فناوری دنیا تسلط یافت.
-
چگونه یک شرکت خانوادگی به امپراتوری کالاهای اساسی رسید؟
جنون بهرهبرداری
در حالی که جهان برای تولید محصولات انرژی پاک بیشتر در رقابت است، پسران لاندین، مالک هلدینگ بزرگ معدنی آرژانتین با نام «لاندین ماینینگ» در خط مقدم جنون بهرهبرداری از منابع طبیعی این کشور تورمزده قرار گرفتهاند. آدام از دفتر خود در ونکوور که مشرف به دریاست، میگوید: «دنیا به سمت برقی شدن میرود و نیاز به مس بیشتر و بیشتر میشود.» این داستان یک شرکت خانوادگی است که به امپراتوری کالاهای اساسی رسید.
-
سبز کردن اقتصاد جهان، چقدر هزینه دارد؟
فریب پرهزینه
سبز کردن اقتصاد جهان، خیلی ارزانتر از آن چیزی تمام میشود که تصور میشود. نشریه اکونومیست بر اساس نظر طیفی از اقتصاددانان، مشاوران و دیگر محققان، ارزیابی هزینه جهانی «گذار انرژی» و حرکت به سوی انتشار صفر را بررسی کرده است؛ ارزیابیهایی که معمولاً مبنایی برای سیاستگذاری هستند. این رقم از حدود ۳ تریلیون دلار در سال تا حدود ۱۲ تریلیون دلار در سال تخمین زده شده که در واقع رقم بسیار بالایی است. اما از چهار جهت میتوان گفت که چرا این ارقام خیلی بالا به نظر میرسند.
-
هوش مصنوعی چگونه تجارت بینالمللی را تحتتأثیر قرار میدهد؟
تجارت هوشمند
هوش مصنوعی در حال تغییر تجارت بینالمللی است. این فناوری نوظهور، توانایی کاهش هزینههای مرتبط با لجستیک تجاری، مدیریت زنجیره تأمین و رعایت مقررات را دارد. هوش مصنوعی میتواند فرآیندهای گمرکی و کنترل مرزی را خودکار و ساده کرده، مقررات پیچیده تجاری را مدیریت و ریسکها را پیشبینی کند. ابزارهای مبتنی بر هوشمصنوعی با تحلیل دادهها در زمان واقعی و ارائه بینشهای پیشبینیکننده، زنجیره تأمین را بهبود میبخشند. این پیشرفتها نهتنها هزینههای تجاری را کاهش میدهند، بلکه ورود کسبوکارهای کوچک و کشورهای درحالتوسعه به بازارهای جهانی را تسهیل میکنند. مرکز پژوهشهای اتاق ایران در این گزارش به بررسی تلاقی هوشمصنوعی و تجارت بینالمللی پرداخته است.
-
طلای سرخ، چگونه جایگزین نفت در اقتصاد ایران میشود؟
از نفت تا مس
مس را طلای سرخ نامیدهاند از این رو که نه تنها یک فلز، بلکه یک عامل تحول اقتصادی و فناورانه است و آیندهای درخشان را برای صنایع مختلف رقم میزند. ایران با برخورداری از ذخایر غنی و فرصتهای توسعه، میتواند نقش مهمی در این عرصه ایفا کند. اما بهرهگیری از این فرصتها مستلزم سیاستگذاریهای هدفمند، جذب سرمایهگذاریهای خارجی و تقویت صنایع پاییندستی مس است. اما صنعت مس، چگونه میتواند جایگزین نفت را در اقتصاد ایران تصاحب کند؟
-
تقاضای مس افزایش مییابد
مهمترین درس حرفهای خودم را در اولین شغلم در یک پالایشگاه تصفیه نیکل آموختم. به عنوان یک فارغالتحصیل تازه از دانشگاه آکسفورد، مأمور شدم روش تولید مواد نیکل را تغییر دهم. با این حال، کارگران قدیمی پالایشگاه تمایلی به پذیرش تغییرات نداشتند.
-
آیا سرمایهگذاریهای قابل اطمینان دولتی، مهمتر از سرمایهگذاری بخشخصوصی است؟
رقابت کوانتومی
رقابت چین و آمریکا در حوزه کوانتوم، دو مدل کاملاً متفاوت از نوآوری آنها در برابر یکدیگر است. در آمریکا، شرکتهای بزرگ تکنولوژی مثل گوگل، اینتل، IBM و مایکروسافت، نیروهای محرکه در پس نوآوری محاسبات کوانتوم هستند و دخالتهای دولت محدود است. در مقابل، در چین، سرمایهگذاری بخش خصوصی چندان زیاد نیست، اما دولت همه جا حاضر است. غولهای تکنولوژی چین مثل علیبابا و بیدو، پژوهشهای خود را در حوزه کوانتوم رها کردهاند و تجهیزاتشان را هم به دولت تحول دادهاند.
-
ریوتینتو و BHP؛ استراتژی ارزشمندترین شرکتهای معدنی دنیا چه تفاوتهای دارد؟
قمار روی آینده
شرکتهای BHP و ریوتینتو، دو شرکت بزرگ معدنی جهان، سالها در یک جهت با هم پیش میرفتند. در طول دهه ۲۰۰۰، ارزش سهام این دوقلوی انگلیسی-استرالیایی به پشتوانه تقاضای بالای چین برای کالاهای اساسی در اوج بود. در سال ۲۰۰۷، آنها حتی امکان ادغام با هم را بررسی کردند. سپس، زمانی که ابرچرخه کالاهای اساسی در سال ۲۰۱۵ در هم شکست، هر دو شرکت در لیست سیاه سرمایهگذاران قرار گرفتند و مجبور شدند داراییهای خود را آزاد کنند. اما حالا که هر دو شرکت به دنبال بیشترین بهرهبرداری از گذار انرژی هستند، راهشان برای قمار روی آینده از هم جدا شده است.
-
دادههای ماهوارهای بانک جهانی از سوزاندن گازهای فلر، چه وضعیتی را نشان میدهد؟
خودنمایی مشعلها
ایران پنجمین کشور از نظر سطح آلایندگی و انتشار کربن، بزرگترین مصرفکننده انرژی منطقه و پنجمین کشور جهان از نظر انتشار کربن است. گزارشها حاکی از آن است که افزایش قابل توجه میزان هدررفت گازهای فلر در کنار افزایش چشمگیر تولید و مصرف انرژی باعث شده که کماکان ایران بالاتر از بسیاری کشورهای پرجمعیت و قدرتهای صنعتی و اقتصادی جهان قرار بگیرد. اما چرا تاکنون اقدامات کافی در این خصوص انجام نشده است؟
-
آمریکا جهان را به چین واگذار میکند
رهبری جهانی آمریکا در حال پایان است. اما نه به دلیل «افول آمریکا» یا به دلیل ظهور یک جهان چندقطبی، این پایان از آن رو رخ میدهد که دونالد ترامپ میخواهد آن را پایان دهد.
-
چرخه پایانناپذیر سختگیری علیه چین
سرمایه ابری در چین، چالشی واقعی برای انحصار تقریباً کامل آمریکا بر سیستم پرداختهای بینالمللی ایجاد کرده است؛ سیستمی که به دولت ایالاتمتحده امکان میدهد تا هر فرد یا کشوری را که بخواهد، تحریم کند. این مساله از ضرر یکتریلیون دلاری اخیر در بازارهای سهام آمریکا درنتیجه ظهور شرکت چینی هوش مصنوعی دیپسیک و ظهور اختلافات داخلی در ایالاتمتحده بسیار مهمتر است.
-
تحلیل «مدرسه عالی بازرگانی پاریس» از موج درونسپاری و نوسازی صنایع؛
سه تفنگدار فرانسه
پژوهش حاضر که توسط مدرسه عالی بازرگانی پاریس (قدیمیترین دانشکده بازرگانی و کسبوکار جهان) صورت گرفته است به بررسی رویکرد دولت فرانسه در مسیر درونسپاری، برونسپاری و دوستسپاری پرداخته و ادعا میکند آنچه دولت فرانسه در نظر دارد، نه الزاماً تلاشی صِرف در راستای جابهجایی مکانی شرکتهای تولیدی این کشور، بلکه کوشش برای نوسازی صنعتی و بهبود زیرساختهای صنعتی این کشور است که با هدف تقویت استقلال اقتصادی-سیاسی فرانسه در حال انجام است.
-
عرصههای معدنی، چگونه در پیچ بوروکراسی اداری گرفتار ماندهاند؟
حبس پهنهها
این گزارش که حاصل مطالعه جامع وضعیت دسترسی به عرصههای معدنی در کشور است، به بررسی چالشها و ارائه راهکارهای عملی برای بهبود شرایط میپردازد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که تداخل با مناطق حفاظت شده محیطزیست، عرصههای منابع طبیعی، مناطق نظامی و امنیتی و حریمهای شهری و روستایی، مهمترین عوامل محدودکننده دسترسی به منابع معدنی هستند. علاوه بر محدودیتهای فیزیکی، پیچیدگی فرآیندهای اداری و تعدد مراجع تصمیمگیر نیز مانع جدی در مسیر توسعه فعالیتهای معدنی محسوب میشود. این وضعیت نشاندهنده چالش جدی در مسیر توسعه بخش معدن کشور است و بازنگری در سیاستها و رویکردها را الزامی میداند.
-
نروژ، چگونه به بازار اول خودروهای تمامبرقی جهان تبدیل شد؟
تحول با سرعتی سرسامآور
پمپبنزینها باید مدل کسب وکارشان را تغییر دهند و تعمیرگاهها هم باید روی تجهیزات جدیدی سرمایهگذاری کنند. این تحول با سرعتی سرسامآور در حال رخ دادن است. پیشرفت نروژ در این زمینه، برخلاف جاهای دیگر است. با وجود موفقیت نروژ در این زمینه، خودروهای بنزینی همچنان سه خودرو از هر چهار خودروی داخل خیابانها را تشکیل میدهند. در مورد خودروهای باربری یا مسافربری، این تحول تازه اول راه است.
-
فلزات اساسی چه نقشی در ایجاد کلانشهرهای پایدار آینده دارند؟
پیشرانهای رقابتی
شهری شدن و افزایش جمعیت دنیا، صنعت ساخت وساز را دستخوش تحولات مهمی کرده است در این میان، تامینکنندگان فلزات مهمی مانند فولاد، آلومینیوم و مس، باید فرآیندهای خود را برای پاسخگویی به نیازهای به سرعت در حال رشد بخش زیرساخت هماهنگ کنند و از آنجا که کاهش انتشار کربن و دیجیتالسازی، به شکل فزایندهای بر این صنعت تأثیر میگذارند، داراییها، فرآیندها و سیستمهای تامینکنندگان باید برای رسیدگی به این فاکتورها متناسبسازی شوند.