به گزارش ایراسین، امسال هم اویل بهار تولید انبوه محصولات جالیزی باعث شد تا کشاورزان کرمانی به دلیل قیمت پایین محصولاتشان دست به اعتراض زده و مسئولان ستاد تنظیم بازار با آشفتگی هرچه تمام‌تر به دلیل حمایت از این کشاورزان مرزها را برای خروج محصولات صنایع تبدیلی باز کنند.

این داستانی دنباله‌دار در بخش کشاورزی و صنایع غذایی ایران است، روزی ممنوعیت به روایت حمایت از مصرف‌کنندگان و روز دیگر صدور مجوز برای حمایت از تولیدکنندگان ترازویی که هرگز تعادل در آن نمی‌بینیم و این سیاست‌های یک بام و دوهوا فقط به زیان اقتصاد کشورمان چه در داخل کشور و چه بازارهای خارجی منجر می‌شود.

فرآوری و صنایع تبدیلی ارزش افزوده بخش کشاورزی

دکتر ابراهیم رزاقی؛ اقتصاددان با اشاره به اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد جهانی به خبرنگار ما گفت: روند افزایشی جمعیت جهان عاملی است که هر روز شاهد افزایش تقاضای غذا در سراسر دهکده جهانی باشیم بنابراین تجارت غذا یا بطور کلی بخش کشاورزی هرروز پررونق‌تر است.

رزاقی در ادامه افزود: به همین دلیل کشورها در تلاش هستند برای امنیت غذایی کشور همواره به منابع غذایی قابل اعتماد و ثابت دسترسی داشته باشند؛ به عنوان مثال اکنون چین در قاره آفریقا سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده تا علاوه بر تامین نیاز کشورش ارزش افزوده صادرات محصولات غذایی را نیز به دست آورد.

این اقتصاددان با اشاره به پتانسیل بخش کشاورزی در ایران اظهار کرد: ایران در بخش کشاورزی علی‌رغم تمام مشکلات منابع آب پتانسیل‌ بالایی در اختیار دارد که می‌تواند با استفاده از آن دستاوردهای بالایی به دست آورد و علاوه بر اشتغالزایی پایدار ارزش افزوده مناسبی داشته باشد.

رزاقی با اشاره به فناوری‌های مورد نیاز در بخش کشاورزی و صنایع غذایی گفت: درشرایطی که دشمنان ایران همواره برای صنایع مشکلاتی ایجاد کرده‌اند و کارشکنی‌ آنها برخی ازصنایع موجود ایران را با چالش روبرو کرده؛ بخش کشاورزی و بطور کلی صنعت غذا کمترین اثرپذیری را داشته بنابراین می‌توانیم در این زمینه سرمایه‌گذاری مناسبی داشته و از آن به نفع اقتصاد ایران استفاده کنیم.

وی معتقد است تمرکز ایران بر صنایع تبدیلی بخصوص در بخش کشاورزی فرصتی است که نباید از آن غافل شد و با درنظر گرفتن تقاضای موجود اطراف کشور شاید منطقی باشد که برخی سرمایه‌ها بجای هزینه شدن در صنایعی که با چالش جدی روبرو هستند در این زمینه سرمایه‌گذاری شوند.

رزاقی به خبرنگار ما گفت:  هزینه ایجاد شغل در بخش کشاورزی و صنایع غذایی بسیار پایین‌تر از برخی از صنایع دیگر است درحالی تقاضا و همچنین ارزش افزوده ایجاد شده در این صنعت نیز قابل توجه است بنابراین کاملا منطقی، اصولی و علمی است که بخش قابل توجهی از منابع موجود در این زمینه سرمایه‌گذاری شود.

صادرات فله‌ای ارزش افزوده ندارد

در همین حال، امیر مفتاق یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات غذایی به کشورهای آسیای میانه در این زمینه به خبرنگار ما گفت: خوشبختانه 4 فصل بودن آب و هوای ایران فرصتی بی‌نظیر در اختیار بخش کشاورزی ایران قرار داده است اما نا هماهنگی و قوانین دست و پاگیر این فرصت را تقریبا کمرنگ کرده است.

مفتاق در ادامه افزود: بخش کشاورزی و بطور کلی صنایع غذایی می‌تواند ارزش افزوده و اشتغالزایی بالایی برای کشورمان ایجاد کند به دلیل اینکه علاوه بر بازار 85 میلیونی داخل ایران بازاری 400 میلیون نفری در اطراف کشور وجود دارد که اتفاقا دسترسی به آن برای ایران بسیار ساده است.

این صادرکننده محصولات غذایی معتقد است امروز سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در بخش‌های مختلف صنایع غذایی از سوی بخش خصوصی صورت گرفته است اما قوانین دست و پاگیر موجود تولیدکنندگان را با چالشی جدی روبرو کرده است.

به گفته وی تصمیم‌های خلق‌الساعه و همچنین سوء مدیریت در بخش تنظیم بازار و ناتوانی مسئولان در تنظیم تولید و تقاضا و زمینه سازی برای صادرات عاملی است که اغلب بازرگانان کشورمان را در بازارهای هدف با مشکل مواجه می‌کند.

وی به خبرنگار ما گفت: تجارت در بخش محصولات غذایی امری کوتاه مدت نیست بلکه یک تولید کننده یا بازرگان برای معرفی محصولاتش در بازار هدف نیازمند هدف و همچنین ثبات حضور است اما با درنظر گرفتن قوانین خلق‌الساعه ایران این امر کاملا با چالش مواجه شده و بعضا بازرگانان ایرانی را با زیان هنگفتی روبرو کرده است.

مفتاق با اشاره به تجربه بازار اقلیم کردستان عراق تصریح کرد: محصولات غذایی ایران در اواسط دهه هشتاد شمسی یکی از پرفروش‌ترین محصولات در این منطقه بود و بازرگانان ایرانی به خوبی توانسته بودند بازارسازی کنند اما همین معضلات مثل ممنوعیت‌های یکباره و بروز چالش‌های مختلف باعث شد که اکنون ترکیه حرف اول را زده و محصولات با کیفیت ایران تقریبا بازار خود را از دست داده باشند.

این صادرکننده محصولات غذایی اظهار کرد: چنین مشکلاتی عاملی است تا تولیدکنندگان ایران بیشتر به فکر فله‌فروشی باشنددرحالی که همه می‌دانیم ارزش افزوده واقعی در صادرات محصول نهایی بوده و اینگونه نمی‌توانیم برندسازی کنیم و دقیقا اتفاقی که برای زعفران کشور افتاده و اکنون زعفران ایرانی با برندهای عربی یا اسپانیایی در سراسر جهان عرضه می‌شود.

مفتاق به خبرنگار ما گفت: برای رسیدن به واقعیت کافی است عبارت «رب بشکه‌ای»؛ «خیارشور فله» یا ... را در اینترنت سرچ کنید تا ببنید چند ده  اگهی مقابل شما ظاهر می‌شود که همه این محصولات سر از کشورهای اطراف ایران درآورده و بعد از بسته‌بندی مجدد با ارزش افزوده‌ای قابل توجه سر از بازارهای بین‌المللی در می‌آورند.

این صادرکننده محصولات غذایی تصریح کرد: ایران دارای انرژی و نیروی کار ارزان است اما مشکلات عمده در تامین مواد اولیه بسته بندی مناسب و قوانین دستو پاگیر باعث می‌شود تا این امتیاز از دست رفته و بسیاری از محصولات ایران قدرت رقابت با تولیدات خارجی در بازارهای هدف را نداشته باشند.

وی تاکید کرد: در شرایط فعلی و پس از بحران کرونا قطعا تقاضای غذا در سراسر جهان افزایش خواهد یافت و ایران باید با تسهیل کار تولید کنندگان و صادرکنندگان از این فرصت فقط برای منطقه خود برنامه‌ریزی کند تا بتواند ارزش افزوده واقعی را در سال جهش تولید برای خود به ارمغان آورد.

سوء مدیریت مشهود است

از سوی دیگر؛ دکتر عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصادی بااشاره به فرصت‌های موجود در بخش کشاورزی به خبرنگار ما گفت: کشاورزی در ایران پتانسیل بسیار بالایی دارد که از هر منطقه می‌توان ارزش افزوده بالایی فقط دراین بخش برای اقتصاد کشور ایجاد کرد.

شیخی در ادامه افزود: در سال‌های اخیر به بهانه کمبود منابع آب سرمایه‌گذاری‌های هدفمندی در بخش کشاورزی صورت نگرفته است درحالی که نباید فراموش کنیم منابع موجود آب با مدیریت دقیق و اصولی نه تنها کم نیست بلکه می‌تواند ارزش افزوده بالایی برای ایران ایجادکند، اما برخی تصمیم‌گیرندگان دولتی با این روند کمکاری خود را پوشانده و زمینه وابستگی غذایی به خارج را فراهم کرده‌اند.

این کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه تصریح کرد: سوء مدیریت از اینجا مشهود است که مثلا طی چند سال گذشته سرمایه‌گذاری انبوهی در بخش گیاهان زینتی داشته‌ایم درحالی که هیچ زیرساخت مناسبی برای صادرات آن ایجاد نشده و بطور کلی با کوچکترین مشکل می‌بینیم تمام سرمایه‌گذاری‌های انجام شده گندیده و به کود تبدیل می‌شود.

وی معتقد است البته این اتفاق در سایر بخش‌های کشاورزی مثل محصولات جالیزی، دام و طیور به دلیل سوء مدیریت و قوانین غیرمنطقی یا زیرساخت‌های نا درست و عدم توجه مسئولان به صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات تجربه می‌شود که سالانه میلیاردها تومان منابع ایران را نابود می‌کند.

شیخی به خبرنگار ما گفت: ایران در بخش صنایع غذایی فرصت‌های طلایی و قابل توجهی دارد که اگر از آنها درست استفاده کنیم نه تنها اشتغالزایی قابل توجهی خواهیم داشت بلکه از دلارهای نفتی نیز جدا می‌شویم، اما باید مسئولان و تصمیم‌گیرندگان دولتی به توصیه‌های کارشناسی توجه داشته باشند و بخش خصوصی را وارد تصمیم‌گیری‌های خود کنند.

وی با اشاره به مشکل پرورش‌دهندگان مرغ یا گوجه‌کاران کرمانی تصریح کرد: هر سال می بینیم سوء مدیرت در ورود خوراک دام یا بازارسازی برای تولیدات کشاورزی بسیاری از تولیدکنندگان را به خاک سیاه نشانده و دارایی آنها را نابود می‌کند درحالی برای تولید آنها کلی منابع از جمله آب، خاک و پول هزینه شده است و برای این محصولات بازارهای بسیار خوبی اطراف ایران وجود دارد.

این اقتصاددان و استاد دانشگاه معتقد است سیاست‌های مقطعی و سوء مدیریت در بخش کشاورزی باعث شده تا بسیاری از محصولات ایران به صورت فله به کشورهای دیگر صادر شده و بعد از آنها با نام‌های تجاری خارجی دوباره به بازارهای هدف صادر شوند که نمونه بارز آن خرما، زعفران ، پسته و اخیرا هم ماهی قزل‌آلا است که به ترکیه به صورت فله صادر می‌شود تا از انجا با برندهای مختلفی به بازار اروپا صادر شود.

شیخی تاکید کرد: این رویه در بخش کشاورزی و صنایع غذایی ظلم به نسل آینده است چون اکنون منابع را به دلیل سوء مدیریت و نبود تخصص در لایه‌های میانی هدر می‌دهیم و بعد در جلسات صحبت از مدیریت منابع موجود و کمبود برخی از آنها می‌کنیم.

وی در پایان تاکید کرد دولت می‌تواند با ارایه طرح‌های اصولی متناسب با مناطق مختلف کشورمان و در اختیار قرار دادن برخی از زمین‌های منابع طبیعی با رعایت اصول زیست محیطی و قوانینی که مانع سوء استفاده افراد باشد تولید چوپ، گیاهان دارویی، دانه‌های روغنی و ده‌ها مورد دیگر را توسعه دهد و با تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری اجازه ورود سرمایه‌های سرگردان به صنایع تبدیلی مربوط آنها را نیز بدهد به این ترتیب نه تنها اشتغالزایی صورت گرفته بلکه افزایش تولید منجر به خام یا فله فروشی نمی‌شود.