به گزارش ایراسین، معماری سنتی آرامش‌ بخشی که در شهرهایی با بافت قدیمی مانند اصفهان دیده می‌ شود، گویای همین نظم دیداری، ویژگی ها و عناصری است که در خط آسمان وجود دارد. این عناصر به خوانایی شهر کمک بسیاری می کنند؛ مانند بادگیرهایی که در شهر میبد رو به شمال دارند و جهت را نشان می دهند و یا نارین قلعه که عنصر شاخص شهر به حساب می آید.

چرا این خطوط مهم اند:

یکی ازاین شاخصه های فراموش شده در معماری های فعلی ما با ادعای نوین شدن در ساخت و سازها خط آسمان است. در تایید و اثبات این خط فرضی و صد البته غیرعینی اما ارزشمند مروری بر برخی تعاریف بیراه نیست. به آخرین خط تراز یا خط اتصال بنا با آسمان یا محل برخورد خطوط فوقانی ساختمانها با خط افق، خط آسمان گویند. (مهدی سالاری، ۱۳۹۲ – خط آسمان نمایانگر نظم دیداری – نشریه الکترونیکی شارستان آنلاین –  شماره بهمن).  وجود خط آسمان زیبا و منظم، بی شک یکی از موثرترین عوامل در نظم دهی به فضاهای شهری است. (مهدی ﺰﺍﺩﻩ، ﺟﻮﺍﺩ – ۱۳۸۵ – ﺯﯾﺒﺎﺷﻨﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻃﺮﺍﺣﯽ ﺷﻬﺮﯼ – ﺟﺴﺘﺎﺭﻫﺎﯼ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﯼ – ﺷﻤﺎﺭﻩ آبان).  به طور کلی خط آسمان باید منظم، خفته و به صورتی پیوسته باشد که با ایجاد یک کریدور دیداری چشم را به سمت عناصر شاخص هدایت کند. (سالاری، ۱۳۹۲) .

با این تفاسیر نکته جالب این که خط آسمان در واقع یه عنصر مهم در معماری هست که در معماری گذشتگان ما بیشتر احترام داشته است. مثلا در مورد میدان امام (یا نقش جهان) این مورد کاملا دیده می شود. خط آسمانی هماهنگ و زیبا دور تا دور میدان تاریخی شهر را احاطه کرده است.

قد بلندی سازه ها در اصفهان با حساسیت دنبال می شود

همیشه وهمواره قرار است احداث ساختمان های بلندمرتبه یکی ازراهکارهای مهم برای کاهش ترافیک شهری و متمرکز شدن خدمات و همچنین کاهش آلودگی هوا باشد. به همین دلیل امروزه طبق اصول شهرسازی ومعماری دربیشتر شهرهای مهم دنیا سیاست گذاری هایی برای احداث این نوع ساختمان ها انجام می شود، اما این موضوع در اصفهان با حساسیت بیشتری دنبال می شود. به این سبب که اصفهان جزء شهرهای کهن و تاریخی به شمار می رود و نمی توان ساختمان های بلند مرتبه را در هر جایی از شهر جانمایی کرد.

وجود خط آسمان برای ساختمان های تاریخی و همچنین حریم ساختمان ها باعث شده است که اصفهان مثل دیگر کلان شهرها آنچنان بلند قد نشود. گرچه این موضوع به گفته مدیرنظارت بر اجرای ضوابط شهرسازی شهرداری اصفهان در سنوات گذشته اتفاق افتاده و ما شاهد بلندمرتبه سازی هایی در حریم پل های تاریخی بوده ایم، اما اکنون حریم هیچ کدام از بناهای مشخص شده در نقشه میراث فرهنگی به عنوان بنای تاریخی، شکسته نمی شود، ولی مسأله اینجاست که بسیاری از این خانه های تاریخی که حریم آن شکسته شده هنوز به ثبت ملی نرسیده است. لذا با این گونه بناها و خانه های تاریخی که در اصفهان کم هم نیست، نمی شود به عنوان یک اثر تاریخی برخورد کرد. وی معتقد است، مسوولان میراث فرهنگی اگر بدانند که یک خانه تاریخی ارزش بالایی دارد باید اقدام به خرید یا ثبت آن کنند تا حفظ شود.

وحید مهدویان تاکید می کند: در این سال ها شهرداری اصفهان برای جلوگیری از هر گونه مشکل جدید در رابطه با شکستن حریم آثار تاریخی موظف به استعلام از سوی مسئولان میراث فرهنگی است و در صورت نقض این قانون باید پاسخگوی قانون باشد. مدیریت شهری اصفهان نیز در این سال ها از بلند مرتبه سازی بی رویه بخصوص در مناطق ۱، ۳، ۵،۶ که در حاشیه زاینده رود واقع شده‌اند، جلوگیری کرده است و بلند مرتبه سازی ها معمولا در رینگ دوم ترافیکی و مناطق ۱۰، ۴، ۱۳ و هر چه از شهر دورتر می شویم، محدودیت ارتفاع کمتر می شود.

مدیرنظارت براجرای ضوابط شهرسازی شهرداری اصفهان ازساختمانی با عنوان بلندمرتبه نام می برد که طبق مقررات ملی ساختمان ارتفاع آن ۲۳ متر به بالا باشد، با توجه به اینکه ساختمان های ۷ طبقه به بالا هم طبق اصول و ضوابط طراحی ساخته می شوند.

گویا ضوابط خاصی در این باره وجود ندارد

نوشین رواقی کارشناس ارشد شهرسازی درباره خط افق در اصفهان می گوید : وجود خط آسمان زیبا و منظم، شاید تاثیرگذارترین عامل در نظم دهی به فضاهای شهری باشد، عاملی که امروز به ندرت در نماهای شهری میبینیم، و حتی آنجا که در گذشته خط آسمان قابل قبولی وجود داشته، ساختمان های جدیدی که بدون توجه به این مسئله ساخته شده اند، آن را از بین برده اند.   به عنوان نمونه آنچه که امروز به هنگام گذر از خیابان حکیم نطامی می بینیم، ردیف ساختمان های  چندطبقه قدیمی و جدید قدیمی هستند که خط آسمان نامنظمی را نشان می دهند. وی ادامه می دهد : یا مثلا در خیابان توحید (بیشتر توحید میانی) علاوه بر ایجاد پرسپکتیوی ناموزون برای خیابان، موجب پررنگ تر شدن ناهنجاری های بصری موجود در آن می شده است، هرچند در ساخت و سازهای سال های اخیر، این خط آسمان برهم خورده و جذابیت های شهری به عنوان تک عنصر عمودی در خیابان از بین رفته است. این درحالیست که درخیابان های جدیدتر شهر هیچ تلاشی در جهت ایجاد خط آسمان متناسب دیده نمی شود و گویا ضوابط خاصی در این باره وجود ندارد.

 فعلا در دوران کالاشدگی خط آسمان هستیم

نمای شهری محملی است که شهر از طریق آن متجلی می شود. مطالعه شهرهای تاریخی حکایت از وجود هماهنگی بین بافت کالبدی و اجتماعی هماهنگی و همچنین توجه به خط آسمان و جزئیات نما دارد. اما سرعت بالای تغییرات جامعه امروز مانع شکل گیری هارمونی بین بافت کالبدی و متن اجتماعی است.

در واقع طی مقایسه ایی که بین خط آسمان شهرهای مدرن و شهرهای پیش مدرن صورت گرفته نشان داد که خط آسمان شهرهای دوران مدرن (عصر سرعت و ماشین) بیشتر تحت تاثیر بنیان های اقتصادی و نیروهای سرمایه داری بوده است و در واقع در این دوران شاهد کالاشدگی خط آسمان است. بنابراین برای کاستن از آشفتگی و ناخوانایی شهرهای مدرن بایستی ضمن به رسمیت شناختن همه بنیان های شکل دهنده به شهر، نظارت لازم بر اثرگذاری آنها برخط آسمان صورت گیرد.