به گزارش ایراسین، تکنولوژی و مدرنیته از زمانی که از دیوارهای شهر بالا آمدند، خودشان را به داخل رساندند و در کوچه و خیابانش پا گذاشتند و بساط پهن کردند، رنگ و روی دیگری به شهر بخشیدند. شهر روز به روز بزرگتر و شلوغ تر شد؛ آنقدر که کم کم امنیتش را از دست داد و مانند آدم لنگی شد که در برابر حوادث، نمی تواند هیچ دفاعی از خود داشته باشد. حالا، خیابان ها درازتر و طویل تر شده اند، کوچه ها باریک تر و تو در تو و ساختمان ها رو به آسمان کرده اند و جایی برای احساس امنیت آدم های شهری نگذاشته اند؛ احساس امنیتی که در گذشته و سال های خیلی دور، به خوبی در شهر احساس می شد. همه اینها، اما برگرفته از شهرسازی غیراستاندارد و توجه نکردن به نیازهای روز است. این مضوع را امیر حسین شبانی، عضو هیات علمی دانشگاه خوراسگان در گروه شهرسازی نیز تایید می کند، آنجا که می گوید: در مقوله شهرسازی، فضاهای قابل دفاع یا بی دفاع را در دو بستر می¬توان، بررسی کرد: اول اینکه این فضاها از نظر کالبدی و فیزیکی واجد صفت دفاع هستند. دوم اینکه از منظر ذهنی قابل دفاع بودن یا بی دفاع بودن شهری را می توان مورد بررسی قرار داد. این دو ویژگی ممکن است در برخی از مواقع با یکدیگر تطبیق پیدا کنند؛ اما در پاره ای از مواقع نیز این دو تطابق کافی را با هم ندارند. قاعدتا باید مقوله فضا یا شهر قابل دفاع و یا شهر فاقد دفاع را در مقیاس های درست خود در نظر گرفت؛ به این معنا که این موضوع می تواند در مقیاس یک فضای محدود شهری در نظر گرفته شوند یا در مقیاس یک محله یا شهر به طور کلی.

اینگونه که این کارشناس شهرسازی در ادامه گفت و گو با خبرنگار ساختمان سازه معماری می گوید: زمانی که عناصر کالبدی را در شهرسازی در نظر بگیریم، فضاهای قابل دفاع نیز در شهر به خودی خود به وجود می¬آیند؛ ولی اگر این عناصر و المان ها مورد توجه قرار نگیرند، شهر به سمت و سوی ناامنی و غیرقابل دفاع بودن حرکت می کند. موقعی که نظارت اجتماعی را به وسیله ویژگی های کالبدی بتوان در فضا ایجاد کرد، یکی از جنبه های مهم قابل دفاع شدن و امن بودن شهر فراهم می شود. این در حالی است که اگر، این اتفاق در شهر رخ ندهد و فضا به سمتی برود که کلیت جامعه نتوانند، آن را رصد کنند، باعث می شود تا استعدادهای لازم برای بروز جرم و جنایت و ناهنجاری ها ی اجتماعی و ... در آن مکان به وجود آید. در این حالت است که انسان با فضایی روبه¬رو می شود که قابلیت دفاع ندارد.

*شهری نامتناسب با نیازهای روز

این عضو هیات علمی دانشگاه خوراسگان در ادامه سخنانش، اظهار می کند: علاوه بر این، ممکن است فضاهایی در شهر وجود داشته باشند که از نظر کالبدی، طراحی¬شان همه شمول نباشد؛ به این معنا که وجود موانع در فضا باعث می شود آن فضا برای اکثریت شهروندان مناسب نباشد و همه نتواند از آن استفاده بکنند. مثلا زمانی با برچسب زدن به کاربران فضا، آن ها را به معلول و سالم تقسیم و جایی را فراهم می کردند تا فردی هم که دچار معلولیت است، بتواند از آن فضا استفاده کند؛ اما این رویکرد در حال حاضر، در ادبیات شهرسازی مورد غفلت قرار گرفته است؛ چرا که عدالت شهرسازی ایجاب می کند، فضایی ایجاد کنیم که همه اقشار جامعه، بدون اینکه برچسبی بهشان زده شود، بتوانند از آن استفاده کنند. بنابراین، فضای قابل دفاع، فضایی است که بتواند، به تمام اقشار جامعه با ویژگی های جسمی و توانایی مختلف در ایمن ترین حالت خدمت رسانی کند. در چنین بافتی و در چنین ساختار فضایی، همه افراد می توانند از فضا استفاده کنند؛ از خردسال و سالمند گرفته تا فرد نابینا و معلول جسمی و حرکتی.

*یک عقب ماندگی تاریخی

شبانی در ادامه می افزاید: اگر بخواهیم مساله ای را که در شهر معاصر اتفاق افتاده است با شهر تاریخی مان در گذشته مقایسه کنیم، مهم ترین نکته ای که می توان به آن اشاره کرد، این است که فضاهای جمعی و اجتماعی که در ادبیات تخصصی شهرسازی از آن به عنوان فضای شهری نام برده می شود، در شهر معاصر نتوانسته همگام و همراه با تغییر و تحولات اجتماعی عصر معاصر حرکت کند؛ یعنی شهرسازی همیشه، یک قدم عقب تر از نیازها و مقتضیات روز حرکت کرده است و این عقب ماندگی است که در طول تاریخ با آن مواجه هستیم.

وی در بخش دیگری از اظهاراتش، بیان می کند: در گذشته، فضاهایی در دل محله های تاریخی به واسطه مقتضیات زمان، شکل می گرفتند و پاسخگوی نیازهای مردم بودند و امنیت کافی داشتند؛ اما امروز، اینگونه نیست. الان، فضاهای شهری، انگار به پارکینگ¬هایی تبدیل شده¬اند که مناسب حرکت اتومبیل¬ ها هستند.

*فاصله تا ایده¬آل

اینگونه که شبانی در ادامه بیان می کند: اصفهان شهر تاریخی است که در هر کدام از بخش های آن، داستان فضاهای قابل دفاع یا فضاهایی که حداقل اکثریت شهروندان احساس امنیت بکنند، متفاوت است. برای مثال در بافت¬های تاریخی تا حدودی امنیت اجتماعی را می توان احساس کرد؛ اما در دوره معاصر، این همگامی را در بافت های شهری نمی بینیم. در باقت های جدید، قاعدتا نمی توانیم به طور کامل به اصفهان نمره کامل بدهیم و بگوییم این شهر کاملا قابل دفاع است و در بافت های مختلف، این موضوع شدت و ضعف متفاوتی دارند.

وی در خاتمه بیان می کند: با حالت ایده¬آل فاصله قابل توجهی داریم. نیاز است که بافت های تاریخی را بر اساس ضرورت های امروز، مورد توجه قرار دهیم که مهیای بستر مناسب جهت حضور مردم و قابل دفاع باشد. در بافت های جدید نیز به طور نسبی در برخی از جاهای شهر امنیت ضعیفی احساس می شود؛ اما برخی نقاط نیز از امنیت خوبی برخوردار است. بافت های حاشیه ای هم که داستان مربوط به خود دارند.