سیمای شهری

به گزارش ایراسین، وقتی شورای قبلی شهر جرات کرد جمله ایی را رسانه ایی کند که آمار رسمی حاشیه نشینی را آشکار می سازد رسانه ها تیتر زدند : « سکونت ۷۰ هزار نفر در ۱۵ نقطه حاشیه ای و آسیب خیز اصفهان ». این آمار هر چند رویکردی در مسیر شفاف سازی اجتماعی داشت، اما در پس آن واقعیتی تلخ تر را نهان داشت؛ اینکه حاشیه های بدقواره با رویکرد ساختمان سازی شهرزیبای خدا را به شهری زشت تبدیل کرده اند.  دراین اصل که «حاشیه نشینی؛ وصله ناجورکلانشهرهاست» کمترین تردید نیست، ولی بهتراست دراین مجال حاشیه نشینی را تعریف کنیم. «حاشیه‌نشینی پدیده‌ای است که با اسکان غیررسمی و بدون مجوّز گروهی ازمردم درمکانی درکناره شهرها ایجاد می‌شود که امکانات و خدمات ‌شهری در کمترین حد ممکن است». این در حالی است که برخی مدیران اجرایی، حاشیه نشینان را فرصت طلبان و نوعی زمین خوار میدانند، اما در اغلب موارد آنها نیازمندانی هستند که فقر اقتصادی، آنها را به این ورطه کشانده است. در واقع چون به حاشیه نشینان هیچ خدمات شهری تعلق نمی گیرد، آنها نیازهای خود از جمله آب و برق و گاز را به شیوه غیرقانونی تأمین می کنند.

موارد متعدد و متناقض به گونه ایی است که کمترمی شود اصل و فرع را دراین حوزه ازهم تمییز داد. حاشیه نشینی همانقدر که حوزه مصائب اجتماعی یک بسترقابل بحث و بسط است درباب شهرسازی هم مساله ایی قابل بررسی است. حال اگراین بررسی درباره شهری مثل اصفهان باشد قطعا ابعادی وسیع ترخواهد داشت چرا که وقتی ازاصفهان حرف می زنیم ازشهری سخن گفته ایم که دارای سبک معماری خاص خود است. یکی صفوی و دیگری قراقویونلوها. با این وجود از یاد نبریم که حاشیه‌نشینی همیشه به عنوان یک معضل یاد می شود؛ حاشیه ها وصله‌ای ناجور برای کلانشهرها هستند، معضلی که همواره ازآن یاد می‌شود اما با توسعه شهرها و حل‌شدن روستاها درآن، این مشکل هرروز بزرگ‌تر می‌شود و سیمای شهریِ اصفهان در این میان قربانی محض است.

حاشیه های بدقواره اصفهان را دوربرکرده اند   

دکتر پگاه پورجابری، کارشناس معماری با اظهار تاسف از وضعیت ساخت و ساز در حاشیه به نکته جالبی اشاره می کند. «حاشیه ها علاوه بر تخریب وجه اجتماعی شهرها چهره ساخت و سازی را نیز دچار تخریب و آسیب می کند. حاشیه نشین ها با در برخی تعاریف به نوعی زمین خوارند. آنها با اشغال زمین هایی که به ظاهر در تملک شخصیت های حقیقی و حقوقی نیستند هسته های پیرامونی شهرها را می بلعند. حاشیه نشین ها با ساخت های بی رویه و گاها با متریال نامربوط ساخت هایی انجام می دهند که نازیبا و صد البته آسیب زاست».

احیای ساخت و ساز حاشیه ها نیازمند بازنگری است

رئیس هیات مدیره انجمن صنفی انبوه سازان مسکن و ساختمان استان اصفهان در این رابطه گفته است: روند احیای سکونتگاه های غیررسمی و ساخت واحدهای جدید برای ساکنین حاشیه شهر نیازمند بازنگری است. احمد تولا در گفت و گو با مهر گفت: هم اکنون ۶۰ درصد واحدهای مسکونی حاشیه شهرفرسوده وغیراستاندارد است که باید تخریب و به جای آن واحدهایی با رعایت مسائل فنی ساخته شود.  به دلیل زیاد بودن قیمت تمام شده واحد های تازه ساز درحاشیه شهر، فقط چند درصد از ساکنین این منطقه قادر به استفاده از واحدهای جدید هستند و باقی واحد ها توسط دیگران خریداری می شود.

حاشیه نشینی؛ چالشی بر معماری پایدار

محمدمهدی گودرزی سروش، مربی و بورسیه دکتری معماری اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان در مقاله ارائه شده در سایت سیویلیکا با عنوان «حاشیه نشینی؛ چالشی بر معماری پایدار» می نویسد : پاشنه آشیل مدیریت شهری جدید به ویژه در کلان شهرها ساماندهی و مدیریت محلات حاشیه ها یا به تعبیر اخیرتر اسکان های غیر رسمی است. مجموعه هایی که به دلیل استقرار تعداد کثیری از شهروندان که درخود جای داده اند و از منظر برخورداری ازخدمات شهری در وضعیت مطلوبی قرار ندارند از یکسو و کیفیت پائین زندگی از سوی دیگر چالشی اساسی برای داشتن شهرنشینی پایدار به حساب می آید. همچنین این مناطق پتانسیل بالائی برای انواع آسیب ها و مسائل اجتماعی دارند و درصورت بی توجهی می توانند تمامی هستی یک شهر را نیز تهدید نمایند. عدم رضایت، از شاخصه های اصلی این نواحی در همه جای دنیا وجود دارد. پائین بودن روح تعلق شهروندی وعدم مشارکت، احساس تبعیض، سرخوردگیهای انباشت شده از خصایص بارز مناطق حاشیه نشین است. حاشیه نشین این احساس را دارد که شهر خانه او نیست، اگرچه خانه او در شهر است. مطالعه و شناخت و تحلیل مسائل حاشیه ها بویژه در مجموعه های مادرشهری از اهم مسائل و حوزه های مهندسی جدید اجتماعی در جوامع پیچیده محسوب می گردد.

همچنین یکی از اساسی ترین ویژگیهای مشترک این مناطق که در نگاه اول جلب توجه می کند ساختار وکالبد متفاوت این نواحی با متن شهر اصلی است که بیرونی ترین نمود حاشیه ها به حساب می آید  و گسترشی ناپایدار و ناموزون را به شهر تحمیل می کند.

مهندس امید صبری نژاد از جمله کارشناسان شهری است که در این باره می گوید : «بهم ریختگی سیما و بافت در کنار خصلتهای جمعیتی ساکنان حاشیه ها در این مناطق ساماندهی آنها را برای مجموعه های مدیریت شهری دو چندان مشکل می کند». حق با اوست، جالب است که بر اساس یافته های این بررسی مردم و شهروندان ساکن در محلات حاشیه در اصفهان مرمت کوچه ها و معابر و آسفالت کردن شریان های ارتباطی را از نیازهای دارای اولویت خود ذکر کرده اند. این معمار و طراح ساخت های شهری ادامه می دهد : « کیفیت مساکن از بعد مقاوم سازی و رعایت اصول مهندسی و معماری بسیار آسیب پذیر و مسأله دار است و ساخت وساز های بدون مجوز (یک شبِ ساز) و با مصالح بدون کیفیت و با عنایت به تراکم افراد درواحدهای مسکونی موضوع را جدی تر می کند و به مرور به بافت شهر الحاق می گردند که چالشی بزرگ و پیش روی معماری پایدار و توسعه منطقی شهر است».

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 15 =